Purākau : Ngā Mahi a Maui

Nga Mahi a Maui

Nga Mahi a nga tupuna, by Sir George Grey. Wellington : Reed, 1928.

Katahi ka hoki mai a Maui-taha ratou ko ona teina, ka noho. Noho nei, noho nei ; a roa rawa kei te huti ika ona tuakana : kei te noho noa ihoia i te kainga me te whakarongo ki te amuamu a ana wahine, a ana tamariki, ki tona mangere ki te huti ika. Katahi ia ka whakatauki atu, "Nana, koutou, ewhae ma, koutou ko a koutou tamariki kua taea e ahau nga mea katoa, a hei tena mea, hei te mahi o te kai, ka ngaro ai? Hua atu akuanei tena mea, te kai, ko uta nei whitikia ai e te ra."

Ka kite ia i te kauae o tona tupuna, ka tangohia e ia hei matika mona, ka maua ki te koraha hanga ai i nga wheua tangata hei matika, hei wero manu. Ko nga tuakana kahore i kite, kihai i mahara kua riro te kauae o to ratou matua i a Maui-potiki.

Katahi a Maui ka takaa i tana matau, i te kauae o Muri-ranga-whenua, ka oti ; whiri rawa te taura, ka oti. Ka mea atu ona tuakana ki a ratou, "Tatou ka aukaha I o tatou waka." "Ae! Tatou ka hoe ki te hi. "

Ka rewa te waka o ona tuakana ki te hi ika, ka eke ia ki runga ; ka mea nga tuakana, "Kaua e tukua mai, kei nukarautia tatou."

Ka noho ia i uta, ka hoe nga tuakana, ka tau te waka, ka hi, ka hoki ki uta. Ka po ka haere a Maui ki raro ki te raho o te waka. Ka awatea ka rewa ano te waka o nga tuakana, ka hoe ratou, kaore a Maui i kitea e nga tuakana, kei roto kei te riu o te waka e takoto ana. Ka tae ki waho ki te moana, katahi a Maui ka maranga ake i roto i te riu o te waka. Ka kite nga tuakana, ka mea ratou kia whakahokia ki uta. Katahi ka kumea e Maui t e moana kia roa ; tahuri no atu ratou ki uta, kua ngaro te whenua.

Ka mea atu a Maui, "E kore ranei au e waiho hei tata I te wai o to tatou waka?" Ae ana mai ratou.

Katahi ka hoe ratou, ka tae ki nga tauranga i tau ai nga waka I mua. Ka mea atu nga tuakana, "Tukua atu te punga i konei."

Ka mea atu ia, "Kauaka ; engari me hoe rawa ki waho noa atu."

Ka hoe, a, rite ana ki te tauranga i konei.

Ka mea atu ano ia, "He ika pononga to konei? Hua atu me hoe rawa ki te au o te moana ka tuku ai te punga ; a, ki te tae atu ki taku wahi e pai ai hei tukunga mo te punga, ina, e kore e tukua iho te matau ki raro, e whaia ake ana e te ika, a me te turehutanga kanohi nei ano te roanga, ka hoki mai to tatou waka ki uta."

Hoe nei, hoe nei, a, tawhiti noa atu ; ka mea nga hoa, "Hei konei!" Ka mea atu ia, "Kia ngaro te tuapae whenua ; a, ngaro rawa, katahi ka tukua te punga ; kia tawhiti noa atu, ki te au o te moana."
I tukua iho ki te wai i whaia tonutia ake e te ika ki runga ki te waka ; e rua ano hekenga o te aho, ehara, kua tomo te waka i te mahi a te ika.

Katahi ka mea mai nga hoa ki a ia, "E hoa, tatou ka hoki."

Ka mea atu nga hoa, "No whea hoki te huanga o tau matau?"

Ka mea atu ia, "Ha, he matau ano ra taku."

Ka mea atu ano nga hoa, "Tena koa ; whiua."

Ehara, i roto ano i a ia, e uira ana te paua me te whakairo, puhipuhi rawa ki te waero, anana ; ka turua ra.

Katahi ano ia ka ki atu, "Homai hoki tetahi maunu ki a au."

Ka mea atu ratou ki a ia, "E kore e marere atu."

Ka kukua te ringaringa, ka motokia ake ki tona ihu ; ka toto te ihu, ka pania ki te matau, ka whiua ki te moana ; ana, rere tonu, rere tonu, a ka tae ki te tekoteko, mahue ake ; ka mahue nga mahihi, ka ngaro ki te roro, ehara, ka mau ki te paepae o te whatitoka te matau a Maui-tikitiki-o-Taranga.

Katahi ka tapikitia e ia tana aho, ehara, ka mau ake te whare o taua kaumatua nei, o Tonga-nui, i tana matau ; haere ake, haere ake, a, ka morunga ake taua whare ; te tino marangatanga ake, ehara, ka mau iho tana matau i te toimaha ; kaka puta ake hoki te koropupu o te whenua ki runga, ka hamama nga waha o nga tuakana ki te tangi.

Katahi ia ka whakhua i tana karakia ; ta te mea ka rongo ia ki nga kupu amuamu a ona tuakana e tangi ana, e aue ana, e mea ana, "I homai ano tatou ki te au o te moana nei kia tahuri ki te wai ma te ika." Katahi ia ka hapai ake i tana hiki ake mo tana ika kia maiangi ake, ka mea,

"He aha tau, e Tonga-nui,
E ngau whaktuturi ake i raro?
Ka puta te hau o Ranga-whenua,
Ka rukuruku,
Ka eaea,
Ooi,
Mokopu-Tangaroa-meha."

Ehara, tarewa ana i runga te ika a Maui, he ika whenua, ko Papa-tua-nuku ; anana, takoto maroke ana to ratou waka.

Mahuetia iho ona hoa ki to ratou waka, hoki ana ia ki to ratou kainga ; i mea iho ia ki ona tuakana, "I muri i a au nei, kia manawanui, kei kainga ake a muri ia a au ; kaua hoki e kotikotia ta tatou ika ; engari waiho kia tae au ki te kawe atu i te hau o tenei tanga ika ; a kia tae atu au ki te tohunga, kia whangaia ki te atua ; ka hurihia te hurihanga takapau, ruahine rawa, kakahi rawa, ka noa ; katahi au ka hoki mai ; hei reira ka kotikoti ai te ika nei, a ka riro pai ta tera, ta tenei na, ta tera ra ; a , e takoto pai te wahi i takoto, e riro pai te wahi e mauria atu e tatou a toku hokinga mai."

Hemo kau atu ano taua maia raka, ehara, kua takahia nga kupu i rongo ra ratou ; kei te kai, kei te haehae i taua ika. Ehara, te tae ki te atua, kia mauru tona ngakau i te ika a tona tauira, a kia kai nga atua tamatane me nga atua tamawahine ; ehara, kua motumotu i tau hunga whakarokore nei ; anana, tona tahuritanga mai ki te riri mai ki taua ika e haehaea atu ra ; anana, te tino okenga i oke ai te pane me te hiku, me nga urutira, me nga pakihawa ; anana, ta Tangaroa pai hoki, ano kei te wai e tawheta ana.

Ana, koia e takot kino nei te whenua, tu ana he maunga, takoto ana he raorao, heke ana he awaawa, ara he pari hoki : me i kaua te tinihangatia e ona hoa kua takoto pai taua ika, a kua waiho hei tohu mo te whenua i muri nei. Ara, ko te rua tenei o nga kininga i muri iho o te weheng o Rangi raua, ko Papa.

Ko te hianga tenei a Maui I te whenua ki runga i te whakangaromanga a Rangi raua ko Tawhiri-matea ; a, kua hiia e ia te whenua ki te kauae o tona tupuna, o Muri-Rang-whenua ; a, te whakmaoritanga o taua matau nei kei Heretaunga, ko te Matau-a-Maui.